Những suy tính thực của Nga trong cuộc tập trận chung với Trung Quốc

Cuộc tập trận quân sự chung trên hải phận Nhật Bản giữa Nga và Trung Quốc hồi đầu tháng 7 vừa qua nối được báo chí và giới học giả quan hoài bình luận bởi đây là cuộc tập trận được Nga – Trung tổ chức trong bối cảnh cả hai quốc gia này cùng đang có tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản (với Trung Quốc là đảo Senkaku/Điếu Ngư, với Nga và quần đảo Kuril/bờ cõi phương Bắc). Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei của Nhật Bản số ra ngày 24/7/2013 đăng bài bình luận của tác giả Hiroyuki Akita cho rằng, đa số các phương tiện truyền thông cũng như giới bình luận của Trung Quốc và Nga đều cho rằng đây là cuộc tập trận song phương có ý đồ nhằm vào Nhật Bản. Tuy nhiên, bức tranh này thực tại còn phức tạp hơn thế nhiều. Quan chức chỉ huy Nga, Trung Quốc quan sát tập trận Tác giả Hiroyuki Akita cho rằng phân tích kỹ các hành động của Nga và Trung Quốc sẽ nhận thấy mỗi bên có ý đồ riêng sâu sa của mình trong cuộc tập trận hình như chỉ là cộng tác song phương, răn đe Nhật Bản. Cuộc diễn tập hải quân song phương giữa Bắc Kinh và Moscow được đặt tên là “hiệp tác trên biển 2013” với các kịch bản giả thiết đương đầu phòng không, chống hạm và săn ngầm được kích hoạt từ ngày 5/7/2013, trong đó tàu chiến và các công cụ quân sự của các bên có sử dụng hỏa lực thật rại các vùng lãnh hải trên Biển Nhật Bản (bắn đạn thật trong các ngày từ 8 đến ngày 10/7). Trước đó, Trung Quốc và Nga bắt đầu tiến hành các cuộc tập trận quân sự chung với một số nhà nước khác ở khu vực Trung Á từ năm 2003 trong khuôn khổ của Tổ chức cộng tác Thượng Hải. Tuy nhiên, tính từ năm 2012, đây là lần thứ hai Bắc Kinh và Moscow tiến hành tập trận “một mình”. Hoạt động quân sự lớn nhất của Trung Quốc ở nước ngoài dự cuộc tập trận hải quân vừa qua, Nga và Trung Quốc đã điều động khoảng 20 tàu chiến, 10 phi cơ quân sự các loại trong đó có cả tiêm kích phản lực và máy bay ném bom tiền tuyến Su-24. Trong số 20 tàu chiến này Trung Quốc điều động 7 chiến hạm – số lượng được cho là lớn nhất từ trước tới nay từng được hải quân của Bắc Kinh điều động ra hải phận nước ngoài diễn tập. Phải thừa nhận rằng đây là cuộc tập trận mà Trung Quốc muốn Nhật Bản hiểu rằng đây là hành động nhằm vào Nhật Bản. Chí ít điều này đã được giới truyền thông Trung Quốc đã vậy tuyên truyền. Dàn tàu chiến Trung Quốc với màu sơn xám đặc trưng đang bắn hỏa lực trong diễn tập Trước khi cuộc tập trận diễn ra, truyền thông Trung Quốc đã dẫn lời một quan chức cấp cao của hải quân nước này nói rằng: “Nếu Trung Quốc và Nga kết hợp lực lượng tiến hành tập trận trên Biển Nhật Bản thì tất nhiên nó sẽ có tác dụng răn đe Nhật Bản – quốc gia có tranh chấp với Trung Quốc tại đảo Điếu Ngư/Senkaku và Nga ở Vùng cương vực phương Bắc/ Kuril”. Tác giả Hiroyuki Akita cũng nhắc lại thông báo được đăng trên báo Asahi Shimbum xuất bản ngày 9/7/2013 có dẫn lời quan chức cấp cao của Hải quân Trung Quốc nói rằng: “Nga – Trung Quốc tiến hành mô phỏng tập trận đánh đảo”. Đây là thông báo được Nhật Bản quan hoài bởi đó là lời đe dọa gián tiếp ám chỉ những ý định tương lai của Trung Quốc một khi xảy ra xung đột liên can đến đảo Senkaku do Nhật Bản đang kiểm soát trên thực tiễn. Tính liệu của Nga? Tác giả Hiroyuki Akita nói rằng trước khi cuộc diễn tập quy mô lớn giữa Hải quân Nga và Trung Quốc diễn ra, Bộ Quốc phòng Nga đã thẳng cánh lên tiếng bác bỏ những phán đoán của truyền thông nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc. Một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga nói rằng số các công cụ truyền thông của Nga nói tập trận song phương Nga – Trung là để răn đe Nhật Bản chỉ là số ít. Lập luận của tác giả bài bình luận đăng trên tờ Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei chỉ ra là trên thực tại cuộc diễn tập song phương giữa Trung Quốc và đối tác Nga không diễn ra ở giữa hải phận Nhật Bản mà được bố trí gần cảng Vladivostok. Rõ ràng việc chọn lựa địa điểm diễn ra tập trận của Nga thể hiện rõ ý định không muốn chọc tức và làm Nhật Bản hiểu nhầm. “Không giống như Trung Quốc, Nga hoàn toàn không muốn chọc tức, gây nghi ngờ cho Nhật Bản, thậm chí cả Mỹ bởi trên thực tại Nha đã đồng ý tiến hành hội nghị thượng đỉnh song phương cấp bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng giữa hai nước. Nga đích thực nhận ra rằng Trung Quốc mới là mối đe dọa tiềm năng đối với sự chu toàn bờ cõi và ổn định của Nga (Chí ít là vùng Viễn Đông). Thay vì muốn gây lộn với Nhật, Nga mong muốn xây dựng quan hệ hiệp tác an ninh với Nhật Bản” – một nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga được tờ Tuần báo điểm tình hình châu Á Nikkei trích dẫn. Tàu chiến của Hạm đội thanh bình Dương - Hải quân Nga Vì sao Nga vẫn chơi với Trung Quốc? Vậy câu hỏi cần có lời đáp là tại sao Nga lại quyết định tiến hành tập trận hải quân quy mô lớn với hải quân Trung Quốc? Câu giải đáp được tác giả Hiroyuki Akita bình luận rằng: Ý định của Nga trong cuộc diễn tập này là đánh giá được năng lực tác chiến thực sự của Hải quân Trung Quốc. Năm ngoái, diễn tập Nga – Trung được tiến hành ở ngoài khơi Thanh Đảo, Sơn Đông, miền Đông Trung Quốc nơi có cứ lớn của Hải quân Bắc Kinh chính vì lẽ đó Nga không thể thăm dò và đánh giá hết được năng lực định vị của các tàu chiến của Hải quân Trung Quốc. Bằng cách "dụ" tàu chiến Trung Quốc đến Vladivostok – một trong những đại bản doanh của Hải quân Nga, Moscow mới có thời cơ đánh giá được quờ sức mạnh và năng lực định vị của tàu hải quân Trung Quốc khi chúng được khai triển và hoạt động ở các vùng “biển xanh”. Suy tính của Trung Quốc? Theo Hiroyuki Akita, đương nhiên, có thể Trung Quốc cũng đã nhận thức được vấn đề và cảnh giác khi tập trận với tàu chiến Hải quân Nga. Tuy thế, với những mong muốn và ý định khác, đặc biệt là răn đe Nhật Bản, Trung Quốc vẫn chấp nhận tiến hành diễn tập với người Nga. Máy bay trinh sát viên săn ngầm của Nga Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng xem đây là một cơ hội để đánh giá, tham dò, thử sức mạnh của các trang bị, kỹ thuật tiền tiến nhất mà Nga đang sở hữu. Một quan chức an ninh Nhật Bản cho hay, hiện giờ Trung Quốc đang rất quan hoài và đầu tư mạnh mẽ cho năng lực săn tàu lặn – lĩnh vực mà Trung Quốc còn đang rất yếu. Bên cạnh đó, giữa Nga và Trung Quốc còn có một mục đích chung. Đó là trong môi trường thứ tự thế giới chính yếu đang được Mỹ dẫn dắt, Bắc Kinh và Moscow nghe đâu đang rứa chứng minh rằng họ đang có quan hệ khắn khít với nhau để hình thành thứ tự thế giới không chỉ do riêng Washington sắp xếp. Chốt lại, báo Nhật cho rằng dù là hoạt động gì, động thái nào, Nhật Bản cũng cần nhận thức sâu sắc điều gì đang ẩn chứa trong mối quan hệ giữa Nga và các quốc gia châu Á để cân nhắc những bước đi tiếp theo.