Thứ Tư, 7 tháng 8, 2013

Những tranh cãi hữu phân giải cao ích cho một lời giải

Tại hội nghị “Các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục Việt Nam bây giờ do UBTW MTTQ Việt Nam tổ chức ngày 31/7 với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật và để góp ý nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan đã chính trực đặt vấn đề nghiên cứu bỏ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ biến.

Trước một vấn đề tác động không nhỏ tới toàn từng lớp cả về bề rộng lẫn chiều sâu như thế, chuyên mục “Trò chuyện Chủ nhật” Báo CAND tuần này trân trọng gửi tới bạn đọc những ý kiến máu nóng, góc nhìn khoa học của các nhà lãnh đạo quản lý, các giáo sư có uy tín trong giáo dục, với mong muốn cung cấp thêm thông tin cho một lời giải chuẩn xác về kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học đang được dư luận quan hoài.

Giáo sư, tấn sĩ khoa học Hồ Ngọc Đại:Nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ quát vì ý nghĩa đích thực của nó và ích lợi của người học

Giáo sư, tấn sĩ khoa học Hồ Ngọc Đại.

Người từng chủ xướng mô hình giáo dục thực nghiệm đang vấn sự quan tâm của xã hội, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Hồ Ngọc Đại đãi đằng quan điểm nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ quát dựa trên cơ sở nghiên cứu khoa học và thực tiễn. Giáo sư Đại cho rằng, kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ biến tổ chức rất công phu, tốn kém nhưng không mang lại nhiều ích lợi cho các em.

Ngược lại, cùng với kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng ngay sau đó tạo sức ép rất lớn cho học sinh, gia đình, tầng lớp. Vì sao chúng ta không đánh giá, ghi nhận kết quả học tập rèn luyện của học trò qua từng ngày, từng tuần, tháng, năm... Để kịp thời uốn xây dựng nhân cách con người, làm cơ sở phân nhánh hướng nghiệp cho các em, mà phải đợi đến 12 năm?!

Về thực tại, nước ta hiện còn gần 80% dân cư sống bằng nghề nông, họ đầu tư cho con em học hành tốn bao tiền của công sức, đến khi chấm dứt 12 niên học nếu trượt tốt nghiệp thì cũng chẳng tới đích gì. Nên nhiều địa phương vẫn nặng tâm lý dễ dãi để cấp cho các em tấm bằng tốt nghiệp, bởi vậy đua chỉ là hình thức. Nhưng nếu không thi thì cơ sở nào để tuyển chọn đào tạo, sử dụng con người lao động? Giáo sư Đại cắt nghĩa: Nhu cầu cần lao của tầng lớp mà cụ thể là các cơ quan, đơn vị có nhu cầu tuyển chọn lao động họ tự đề ra tiêu chí để xét duyệt, thi cử, tuyển dụng những lao động phù hợp với đề nghị của họ.

Việc tuyển đó duyệt y những việc làm cụ thể, bằng chính sức lao động có thật của người được tuyển dụng, như thế mới bảo đảm công bằng, minh bạch, tử tế. Ai muốn có việc làm tốt, thu nhập cao thì họ phải tự cố gắng mà học tập nâng cao trình độ, tay nghề, chứ không phải là tạo áp lực học tập từ bên ngoài, dựa vào bằng cấp. Hiện nhiều công ty, đơn vị tư nhân đã làm tốt việc tuyển chọn này. Làm được như thế, sẽ loại trừ tiến tới loại bỏ hoàn toàn tệ mua bán bằng cấp hiện giờ.

Trước đây, không cần đi học vẫn sống thông thường, vì lao động trong các xã hội khi đó chính yếu là lao động thuộc hạ, hàm lượng lao động trí não trong các sản phẩm còn ít. Hiện giờ (tức xã hội đương đại), muốn sống thường nhật thì phải đi học, vì chỉ có đi học mới có thể có được khả năng lao động trí não tối thiểu đáp ứng đề nghị sử dụng cần lao của xã hội hiện tại. Bởi thế, xu hướng ai cũng muốn học để nâng cao trình độ, cải thiện cuộc sống.

Điều đó không có nghĩa sự học là cứ phải đến trường, nhất là phải qua trung học phổ biến để vào đại học, mà sự học có ở mọi nơi, bằng nhiều hình thức phê chuẩn cần lao và nắm của bản thân mỗi con người. Cần phải đi học, kể cả bậc trung học phổ quát chính là để trang bị một sức cần lao trí não tối thiểu cho người học có thể cần lao và sống thường nhật trong từng lớp hiện đại. Ý nghĩa sâu xa của việc cần phải đi học nhưng không nhất định phải thi tốt nghiệp trung học phổ biến chính là chỗ đó.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển:Bỏ thi tốt nghiệp trung học phổ thông chỉ là một phương án, chưa phải là cái đích rút cục

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển.

Tiếp tục hay nghiên cứu bỏ kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ biến, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Vinh Hiển cho biết: “Quyết định bỏ thi thì đơn giản thôi, nhưng làm quản lý không có nhẽ cứ không tốt là bỏ? Nếu cái gì tốt thì phải phát huy, làm tiếp, còn chưa tốt thì phải làm cho nó tốt hơn chứ. Bỏ thi chỉ là một phương án thôi, chưa phải là cái đích rốt cuộc.

Theo tôi, phải giải quyết đồng bộ giữa thi tốt nghiệp và thi tuyển sinh đại học, vì trong ngày mai, có thể có trường đại học sẽ dùng kết quả tốt nghiệp để xét tuyển đại học. Vấn đề đặt ra là, làm sao để thi, xét tốt nghiệp phải khoa học, gắn được với quá trình dạy học, gắn với các nhân tố của cả chương trình phổ biến. Tuốt tuột những vấn đề này rất phức tạp, phải giải quyết thận trọng, chu đáo. Thi hay không phụ thuộc vào yếu tố khác của quá trình giáo dục, yếu tố tâm lý, tự giác và nghĩa vụ, nếu khôn xiết nghĩa vụ, nếu xã hội không còn tôn trọng bằng cấp.

Nếu đi thi tuyển công chức, nhân viên không tính đến bằng cấp nữa thì thi lúc đó sẽ nhẹ nhàng, không sức ép. Giờ đua, tuyển dụng vẫn phụ thuộc bằng cấp. Nếu không tổ chức thi thì tính tự giác sẽ kém hơn. Nếu xét tuyển có thể đỗ 98%, thi cũng đỗ 98%, thì 98% của thi sẽ tốt hơn kết quả cùng tỷ lệ của xét tuyển.

Kỳ thi tốt nghiệp THPT luôn cuốn sự quan tâm của toàn tầng lớp.

Trước câu hỏi của phóng viên, tỉ lệ tốt nghiệp trung học phổ thông hiện giờ xác thực hay chưa, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho rằng, nhiều tỉnh đỗ chon von như bây giờ là không chính xác, tôi đã chia sẻ điều này với bạn đọc Báo CAND rồi. Nếu ráng làm nghiêm thì hồ hết các tỉnh đã hạ tỉ lệ tốt nghiệp xuống. Còn câu hỏi bao giờ chúng ta có tỉ lệ đỗ tốt nghiệp thực chất thì không thể biết và tỉ lệ nào bản chất thì cũng chẳng thể nói được. Nhưng có điều kiên cố, khi chất lượng đang bị hồ nghi, việc tổ chức thi làm nghiêm chỉnh thì tỉ lệ đỗ sẽ tụt xuống; khi tổ chức dạy và học càng tốt, thì tỉ lệ đỗ tốt nghiệp bản chất sẽ cao lên. Hai đầu đó gặp nhau thì tức là chúng ta đang tiệm cận một tỉ lệ khá bản chất”.

Vậy có nên giao kỳ thi tốt nghiệp THPT cho địa phương tự tổ chức hay không, Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển cho hay: “Nếu giao cho địa phương thì tôi chưa tin địa phương có thể làm đề thi tốt. Thực ra, giờ Bộ chỉ làm mỗi đề thi, ra quy chế thi và đi thẩm tra, thanh tra, còn lại đã giao quyền chủ động cho địa phương rồi. Nhưng trong tương lai, Bộ đang hăng hái xây dựng nhà băng câu hỏi, nếu có nhà băng câu hỏi rồi thì lúc đó việc tổ chức thi tốt nghiệp (kể cả khi giao cho địa phương) sẽ đỡ phức tạp hơn…”.

Phó Giáo sư Văn Như Cương, Hiệu trưởng Trường THPT Lương Thế Vinh (Hà Nội):Hãy thi nhẹ nhõm hơn!

Phó Giáo sư Văn Như Cương.

Theo Phó Giáo sư Văn Như Cương, chúng ta vẫn nên tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ quát nhưng tổ chức sao cho nhẹ nhõm hơn, chứ thi kiểu như bây chừ thì rần rộ, tốn kém quá. Ở TP Hồ Chí Minh cũng tổ chức rần rộ như Hà Nội, Hà Nội cũng rầm rộ như Điện Biên, làm cả tầng lớp bao tay quá mức.

Sở dĩ tôi đề nghị tổ chức thi nhẹ nhàng là bởi, các em đã mất 12 năm đèn sách, đầu vào lớp 10 cũng sang kỳ thi rồi, lên lớp 11, 12 cũng phải có kỳ thi học kỳ, giờ chỉ cần một kỳ thi nhẹ nhõm để cho các em một giấy chứng thực tốt nghiệp vào đời. Các Sở Giáo dục và Đào tạo đã chăm lo cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12 rồi, thì nên để các Sở đứng ra tự tổ chức kỳ thi tốt nghiệp, để họ tự chủ; bây chừ cùng một đề thi chung do Bộ ra, nhưng chưa chắc đã hạp với cả học trò vùng sâu huyện Mường Nhé (Điện Biên) và học trò của Thủ đô Hà Nội.

Đó là chưa kể nếu tổ chức thi riêng, các địa phương sẽ không bị sức ép về bệnh thành tích, về tỉ lệ đỗ cao hay thấp, tỉnh này không nhìn tỉnh khác để cùng nống tỉ lệ tốt nghiệp lên. Thật bi hài, có nhẽ chỉ ở ta mới có tình trạng, đỗ tốt nghiệp quá cao thì sẽ bị hạ bậc thi đua, điều này các nhà quản lý giáo dục phải nghĩ suy thật trang nghiêm.

Thêm một góc nhìn

Còn nhiều những ý kiến máu nóng cho sự chuyển động hăng hái của lĩnh vực giáo dục đào tạo nước ta giờ nói chung, về kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông nói riêng. Nhưng rõ ràng những ý kiến, lý lẽ phản biện của các nhà lãnh đạo quản lý, nhà khoa học giáo dục... Về thực chất kỳ thi trên đây, đều hướng tới một đích chung là phải học thật, thi thật, tạo môi trường giáo dục cạnh tranh lành mạnh, làm nền móng xây dựng nguồn nhân công thực thụ có chất lượng cho giang sơn.

Đây là thời cơ tốt để những tri thức quý giá góp ý nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo phải được nghiên cứu một cách nghiêm túc, với tinh thần cầu thị, mới đạt được một lời giải thỏa đáng cho giáo dục bây chừ